XX wiek - pierwsza połowa

02/08/2018

Przed wybuchem I wojny światowej działały w Dębicy i Pilźnie Towarzystwa Gimnastyczne Sokół. Sokół zajmował się przede wszystkim wychowaniem fizycznym młodzieży, zwracano też uwagę na wychowanie patriotyczne i niepodległościowe. W 1918r. młodzi żołnierze z Towarzystwa Patriotycznego Sokół  rozbroili miejscowy garnizon wojska austriackiego. 

Po odzyskaniu niepodległości Grabiny należały do powiatu pilźniejskiego (w 1918r, Pilzno znów stało się siedzibą powiatu). Od 1937r. siedzibą powiatu była Dębica. Eugeniusz Hnatyk  w "Schematycznych danych o powiecie ropczyckim w dobie obecnej" podaje spis abonentów sieci telefonicznej w powiecie. W Grabinach 1 abonent- Książę Józef Jabłonowski, mąż Heleny, właściciel dóbr w Przyborowie.

OKRES MIĘDZYWOJENNY - na podstawie danych ze zbiorów Stanisława  Krężla liczba gospodarstw w Grabinach wynosiła 130, liczba ludności według spisu z 1934r. - 768. Sołtysem był wtedy Piątek Józef.

Powstanie ropczyckie

Zła sytuacja gospodarcza spowodowała masowe protesty ludności wiejskiej
w naszym regionie. Koła PSL powstawały prawie we wszystkich wsiach. W 1933 r., doszło do rozruchów nazwanych "powstaniem ropczyckim".

W dniu 7 czerwca 1933 roku odbył się wiec chłopski w Grabinach. Na podwórzu wójta zebrało się kilkaset osób z okolicznych wsi. Wiec został uznany za nielegalny przez starostę powiatu, w Grabinach pojawił się silny oddział policji. Komendant wezwał zebranych do rozejścia się. W odpowiedzi tłum ruszył w stronę funkcjonariuszy
z kijami i kamieniami w dłoniach. Wycofując się przed tłumem policjanci zaczęli strzelać. Zginął jeden człowiek - Wojciech Szmul z Głowaczowej, było wielu rannych. Śmierć w Grabinach zradykalizowała nastroje wsi całego powiatu. Kilka dni później odbył się manifestacyjny pogrzeb Wojciecha Szmula. Wzięło w nim udział kilka tysięcy ludzi z Grabin i okolicznych miejscowości. Przemawiali posłowie Stronnictwa Ludowego: Jan Brodacki, Jan Piróg i Franciszek Stachnik. Wzywali zebranych do zachowania bezwzględnego spokoju. Przypominali o konieczności szanowania prawa. Przestrzegali przed anarchią.


Centralny Okręg Przemysłowy

Po odzyskaniu niepodległości sytuacja była dramatyczna. Panowała bieda
i bezrobocie. Sytuację poprawiła budowa zakładów przemysłowych, w których mieszkańcy Grabin mogli znaleźć zatrudnienie. W 1925r. rozpoczęła się budowa Zakładów Mięsnych. W 1936r. Dębica został włączona do Centralnego Okręgu Przemysłowego. W Dębicy w ramach tego programu wybudowano Fabrykę Opon Samochodowych Stomil, Zakłady Chemiczne w Pustyni i kilka mniejszych.
W Pustkowie powstała Fabryka Materiałów Wybuchowych "Lignoza". Zakłady te zatrudniały około 1500 pracowników. 


II wojna światowa

23 VIII 1944r. Oddziały radzieckie zajęły Dębicę, linia frontu ustaliła się na kilka miesięcy na południe od Dębicy, biegnąc m.in. przez Grabiny. W sierpniu 1944 roku stacjonowała tutaj 322 dywizja Strzelecka Armii Czerwonej.

Podczas II wojny światowej Grabiny znalazły się na linii frontu pomiędzy wojskami radzieckimi, a wojskami niemieckimi. Ludność w Grabinach z jednej i drugiej strony frontu na odległość 10 km. została wysiedlona.  Wielu mieszkańców Grabin zostało wysłanych do III Rzeszy. Ludność żydowska zamieszkująca 

w Grabinach została zmuszona do przeniesienia się do getta w Dębicy, część z nich zginęła w obozie w Pustkowiu. Zbombardowano linię kolejową i zniszczono większość budynków we wsi. 

 Walkę z okupantem niemieckim upamiętniają w naszej miejscowości dwa pomniki poświęcone poległym za ojczyznę. Kapliczka upamiętniająca postać Jerzego Wojnarskiego ps. Szary, członka Szarych Szeregów, który poległ w walce 18 czerwca 1944r. znajduje się na terenie posesji P. Bałów i postument upamiętniający śmierć Mariana Chmielewskiego żołnierza Armii Krajowej, który poległ w starciu z niemiecką policją kolejową.

W styczniu 1944r. zorganizowano w Grabinach zamach na pociąg, którym miał jechać K.Frank. Pociąg został uszkodzony, kilkunastu Niemców zginęło. Frank jednak
z Dębicy do Krakowa pojechał samochodem, Hitlerowcy przywieźli do Dębicy
z Krakowa z Montelupich w dniu 2.II.1944r. 53 więźniów i zamordowali ich koło toru kolejowego.


Masz więcej informacji na ten temat- napisz


Aroma Cosmetics, All rights reserved 2018
Powered by Webnode
Create your website for free! This website was made with Webnode. Create your own for free today! Get started